Bliższa analiza sytuacji prawnej, powstającej między sprzedawcą a osobą trzecią na skutek zawarcie warunkowej umowy sprzedaży nieruchomości oraz pozycji zobowiązanego i uprawnionego po skorzystaniu z pierwokupu, pozwala przyjąć, iż chodzi w tym wypadku o dwie różne umowy sprzedaży. Pierwsza z tych umów dochodzi do skutku między zobowiązanym a osobą trzecią i stanowi przesłanki, drugiej umowy powstającej w związku z wykonaniem pierwokupu. Ustanowienie prawa pierwokupu powoduje ograniczenie w rozporządzaniu rzeczą. Pozycja właściciela nieruchomości objętej ustawowym prawem pierwokupu jest osłabiona, ponieważ może on zewrzeć jedynie warunkową umowę sprzedaży takiej nieruchomości. Umowa taka rodzi tylko skutki obligacyjne. Zgodnie z przyjętą przez prawo cywilne koncepcją nie jest dopuszczalne przeniesienie własności nieruchomości z, zastrzeżeniem warunku lub terminu.